Mongolian Code 1667

aγuda örüsiyegči nayiramdaqu boγda qaγan-u jarliγ-iyar γadaγ-a-du olan ayimaγ-un mongγol ulus-tur yeke jasaγ čaγaja-yi tarqaγaγsan bölüge. qoyin-a jasaγsan nemegsen učir-i engke amuγulang-un jirγuduγar on qaγučin jasaγ-un bičig-tur, nemen jasaju. γadaγ-a-du ayimaγ-un qusiγun-i jakiruγči vang noyad, qusiγun-u tayiji güng-üd, tayiji-nar-tur tarqaγabai.

γadaγ-a-du mongγol-un jasaγ-un vang-ud, noyad-tur [la] yeke törü-yin čiγulγan γarču yala sigükü, erkin sayid-i ilegebesü jarliγ-un bičig-tur, qas tamaγ-a daruju ilegemü. ulus-un jaq-a-dur kürbesü jaq-a-yin ulus, oduγsan sayid-un ner-e čola, učir siltaγan-i asqaju urida yaγaran odču, öber-ün öber-ün vang, noyad-tur ögülegtün. tere ulus-un vang, noyad tabun bar-a-yin γajar-tur uγtuγad, bügüde morin-ača baγuju, baraγun eteged-tür jergelen bayiγad [lb]. jarliγ-un bičig-i önggeregüljü, morilan qoyin-a-ača güičen ireged, jarliγ-iyar ilegegsen sayid jegün eteged-tür, uγtuγsan vang, noyad baraγun eteged-tür jergečen jarliγ-un bičig-i emün-e-ben yabuγul. ger-tür-iyen kürügsen-ü qoyin-a. siregen deger-e küji sitaγaju, oduγsan sayid jarliγ-un bičig-i siregen deger-e talbiju, jegün eteged-eče baraγun jüg qanduju bayimu. tere vang, noyad nigen üy-e sögödčü[2a], γurban-ta mörgüged sögödügseger bayimu. oduγsan sayid, jarliγ-un bičig-i siregen-eče abču daγudaqu bičigeči-dür öggüdkün. daγudaqu bičigeči bosuγsaγar daγudaγsan-u qoyin-a, oduγsan sayid, jarliγ-un bičig-i abču, siregen deger-e talbimu. vang, noyad basa nigen üy-e sögödčü , γurban-ta mörgürmü. oduγsan sayid jarliγ-un bičig-i siregen-eče abču vang, noyad-tur ögköi-dür, vang, noyad sögödčü. qoyar γar-iyar küliyejü abuγad, öber-ün qariya-tu [2b] kümün-dür öggüged, nigen üy-e sögödčü γurban-ta mörgümü. mörgügsen-ü qoyin-a, jarliγ-un bičig-i qadaγalaqu kümün-dür öggüged, vang, noyad, oduγsan sayid qarilčan qusiyaγad üy-e sögödčü, qusiyaγad üy-e mörgüged, dumda čilüge talbiju, oduγsan sayid jegün eteged-tür, vang, noyad baraγun eteged-tür. saγumu jarliγ-iyar örüsiyen šangnaqu ba,[3a] kesig kürtegülkü ba, basa öber-e kereg-tür ilegegsen sayid, kiy-a- nar odbasu, mön-kü jaq-a-yin ulus oduγsan sayid-un učir siltaγan-i asqaju. urida odču ögülegtün. vang, noyad yaγaran qariy-a-tu tüsimed-iyen tabun bar-a-yin γajar-tur uγtuγulju. vang, noyad küriyen-eče γarču uγtuγad, ger-tür kürügsen-ü qoyin-a örüsiyen šangnaqu ba kesig kürtegülküi-dür sögödčü abuγad, emüskü qubčasun bögesü emüsčü, [3b] degedü-yin jüg qoyar üy-e sögüdčü, jirγuγan üy-e mörgümü. ede tawar idekü idegen bolbasu, sögödčü abuγad, mön-kü qoyar üy-e sögödüged, jirγuγan üy-e mörgümü. vang, noyad oduγsan sayid qarilčan nijeged üy-e sögödüged, nijeged üy-e mörgüged, mön-kü dumda čilüge talbiju, vang, noyad jegün eteged-tür, oduγsan sayid baraγun eteged-tür saγumu. oduγsan sayid-i üdekü inu, mön-kü uγtuγsan γajar-tur kürtel-e üdemü. γadaγ-a-du vang, noyad, [4a ] qusiγun-u tayiji güng-üd kümün ilegejü, aliba yaγum-a kürgejü iregesen-dür, deger-e-eče örüsiyen šangnaqu ba. kešig soyurqaγad ilegebesü, ger-tür kürügsen-ü qoyin-a, vang, noyad, ger-teče uγtun γaruγad, küliyejü abuγad. degedü-yin jüg qoyar üy-e sögödčü, jirγuγan üy-e mörgümü . tegün-eče öber-e aliba yabudal-un yamun-u odqu üyile kereg [4 b ] bolbasu učir siltaγan-i jarliγ-un bičig bičijü, öber-ün öber-ün yabudal-un yamun-i sayid-i ilegemü. jaq-a-yin ulus-un kümün oduγsan sayid-un ner-e učir siltaγan-i asqaju, yaγaran öber-ün öber-ün vang, noyad taγan ögülegtün. vang, noyad sonusuγad sača qariy-a-tu tüsimed-iyan tabun bar-a-yin γajar-tur uγtuγul. uγtuγsan tüsimed morin-ača baγuju, baraγun eteged-tür jergelen bayiju, [5a] ilegegsen bičig-i önggeregüljü, qoyin-a-ača mori-ban unuju güyičejü ireged, oduγsan sayid jegün eteged-tür, uγtuγsan tüsimed baraγun eteged-tür jergečen bičig-i emün-e-ben yabuγul. ger-tür kürküi-dür, vang, noyad ger teče γarču uγtuγad, bičig ögküi-dür bey-e-ben böküyijü, qoyar γar-iyar küliyen abču, siregen-ü deger-e talbiγad, daγudaγsan-u qoyin-a, vang, noyad jegün eteged-tür oduγsan sayid baraγun eteged-tür saγumu.

γadaγ-a-du mongγol-un[ 5b ] ulus tende sigüjü ese baraγsan yal-a-yin učir-tu irebesü urida öber-ün joriγ-iyar deger-e buu ayiladq-a. yal-a-yin učir siltaγan-i bičig bičijü γadaγ-a-du mongγol-un törü-yi jasaγči yabudal-un yamun-dur ögülegtün.

γurban ere-tür nigen quyag emüske. aliba jüg-tür čerig mordabasu, quyar inu mordaqu, niγen-i inu gerte saγulγ-a. čerig-tür amalaγsan vang-ud ese mordabasu jaγun aduγu, [6a] jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu dalan aduγu, tayiji-nar bolbasu tabin aduγu abumu. aliba noyad qusiγuban abun bügüde ese mordabasu, čerig-ün jasaγ-iyar jasaγlamu. boljiyan-u γajar-a nigen qonuγ dutabasu, vang-ud bolbasu arban adaγu, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu doluγan mori, tayiji nar bolbasu tabun mori, kedün qonuγ dutabasu qonuγ toγalan mön egüber toγalaju abumu.

aliba jüg-eče dayisun[6b] ireju jaq-a-yin ulus-i dobtulbasu, aliba noyad ger mal-iyan dotuγsi bolγaγad, qariya-tu čerig bügüde-yi abču dobtuluγsan jüg-tür yaγaraju čuγla. ese čuγlabasu, vang-ud bolbasu jaγun aduγu, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu dalan aduγu, tayiji-nar bolbasu tabin aduγu abumu. čuγlaγsan-u qoyin-a dayilaqu-yi bügüdeger jöblejü medegtün.

ayalamu kemen jarlaju, čaγajilagsan anda-yin kučun-i vang-ud ebdebesu γučin aduγu, jasaγ-un noyad, qusiγun-u[7a] tayiji, güng-üd bolbasu qorin aduγu, tayiji-nar bolbasu arban aduγu abumu.

bügüde yeke qusiγun bosbasu aliba qusiγu ilγal ügei čerig-ün yosubar mordaju neke. vang-ud ese nekebesü jaγun aduγu, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu dalan aduγu tayiji-nar bolbasu tabin aduγu abumu.

qorin saγadaγ-tu kümün-eče doruγši bosbasu öber-ün qusiγun-iyan abun neke. qorin saγadaγ-tu kümün-eče degegsi bosbasu ken oyir-a bolbasu, tere qusiγun-u jasaγ[7b] bariγsan vang, noyad, bosqaγul-un teng-iyer mori, künesü bekilejü, qamiγasi odbasu, simdaju tultala nekegül. vang-ud ese nekegülbesü qorin aduγu, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu arban tabun aduγu, tayiji-nar bolbasu arban aduγu abumu. nekegsen kümün jaγur-a-ača qariju irebesu, terigulegsen kümün-eče nige yisü,bisin-eče inu tabuγad buda abumu. bosba kemen yaγaraju ayiladq-a.[8a] ese ayiladqabasu, vang-ud bolbasu, arban aduγu, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu doluγan mori, tayiji-nar bolbasu tabun mori abumu.

aliba bosqaγul-i nekegsen kümün, ekilejü, bosuγči kümün-i alabasu, tegün-ü olja, ülegsen ger mal bügüde-yi nekegsen kümün abtuγai. bosqaγul busu kümün-i aduγu-yi abču bosbasu nekegsen kümün qaγas-i inu abtuγai.[8b] ekilejü bosuγsan kümün-i γarγabasu tegün-ü olja-yi nekegsen kümün-dü ülü öggümü. bosqaγul-un ejen abtuγai . bosqaγul busu kümün-i mori unuju em-e bosqaju ečibesü. bosuγči kümün-i em-e, keüked, ger mal bui bolbasu, oru-yi inu tölüjü ab. bosuγči kümün-i gerte yaγum-a ügei bögesü tölügsü ügei. ger- ün jarča bögesü tegün-dür yaγum-a bui bolbasu tölüjü ab.[9a] yaγum-a ügei bögesü ejen-eče inu abqu ügei.

čiγulγan čiγulumu kemen jarlaγsan-dur, vang-ud ese irebesü qorin aduγu, jasaγ-un noyad qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu arban tabun aduγu , tayiji-nar bolbasu arban aduγu abumu. boljiyan-u edür ese kürčü irebesü qonuγ toγalan mori abumu.

öber-ün öber-ün qubiyaγsan nutuγ-tur, busu vang-ud orubasu[9b] arban aduγu, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu doluγan mori, tayiji-nar bolbasu, tabun mori, qaraču kümün bolbasu, erüke toγalan nijeged üker abumu. qubiyaγsan jisiyen-u nutuγ-ača vang-ud ketü γarbasu jaγun aduγu, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu dalan aduγu, tayiji-nar bolbasu, tabin aduγu abumu. uγurčaγ-i ken üjebesü üjegsen kümün tegün-i bey-e kiged ger mal bügüde-yi abtuγai.

qoyar qaraču kümün quda bolbasu, tabun mori,[10a] tabun üker, tabin qoni ab. ene jasaγ-i ken ebdejü ilegü ögbesü ilegü mal-i jasaγ-tur abumu. dutaγu abubasu yal-a ügei. kürgen ükübesü öggügsen mal-iyan qariγulju ab. ökin ükübesü qaγas-i inu ab. ečige eke inu öggüy-e getel-e, kürgen inu γoluju ese abubasu öggügsen mal inu singgetügei. kelelčegsen süi-yi qorin nasun-dur kürtele ese abubasu, ökin-i ečige eke inu öber-ün duratu γajar-a ögtügei.

vang, noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd, tayiji [10b]tabunung-ud-un kelelčegsen süi-yi, vang, noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd, tayiji, tabunung-ud köndelen oruju abubasu, abuγči öggügči qoyar-ača, vang-ud bolbasu arban ger, jasaγ-un noyad qusiγun-u tayiji, güng-üg bolbasu doluγan ger, tayiji, tabunung-un bolbasu tabun ger-i ijaγur-un kelelčegsen kümün songγuju abuγad. abuγsan em-e-yi er-e-eče qaγčaγulju ijaγur-un süi-yin kümün-dür öggümü.

qaraču kümün-ü em-e-yi vang-ud tatabasu yisün yisü, jasaγ-un[11a] noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu doluγan yisü, tayiji-nar bolbasu tabun yisün boda abumu.

qaraču kümün, qaraču kümün-ü em-e-lüge yabuldubasu mön tegün-i em-e-yi abuγad, yal-a tabun yisün boda abumu. yabulduγsan em-e-yi er-e-dür inu tulγaju ögčü alaγulumu. ese alabasu, abuγsan tere yal-a-yin mal-i qariy-a-tu noyan-dur öggümü. bisi kümün-i em-e-yi tatabasu yal-a γurban yisün boda abumu.

qaraču kümün, qaraču kümün-i süi-yi köndelen oruju[11b] abubasu, abuγči öggügči qoyar-ača jingsetü kümün bolbasu, γurbaγad yisü, eng-yin albatu kümün bolbasu nijeged yisü abumu. abuγsan em-e-yi qaγačaγulju ijaγur-un süi-yin kümün-dür öggümü.

aliba yal-a-dur abqu mal, nige dutabasu qorin tabun tasiγur. qoyar dutabasu tabin tasiγur , γurba dutabasu dalan tabun tasiγur, dörben-eče degegsi kedün boda dutabasu jaγun tasiγur-ača ilegü jančiqu ügei.

yal-a-yin mal-i abču öggügči yal-a-tu[12a] kümün-ü jasaγ-un elči nigen sidüleng üker ab. yal-a abuγči jasaγ-un elči tere mal-ača arban-ača nige, qorin-ača qoyar, γučin-ača γurba ab. teün eče ilegü abqu ügei.

aliba yal-a-dur abqu mal ügei kemebesü, sumun-u janggin, ese bögesü sumun-u doturaki sayin kümün-i songγuju siq-a. mal ügei kemen batulan siqan-du oruγad, qoyin-a γarbasu γaruγsan mal-i abuγad siqan-du oruγsan kümün-eče nigen yisün boda ab. [12b]

qulaγai abuγsan mal-i eber ama kürüged, ösön-iyen olbasu, qulaγai-yin keb-tu baγtaγaqu. qulaγai abuγsan mal-i ejen tanibasu öggügsen esin-i bai gekül-e esin-dür kürgejü aman aγulčaγul. esin-i ese mederebesü ijaγur-un kümün-i basa siq-a. siqan-du orubasu taniγsan mal-iyan yal-a ügei abumu.

ile γaruγsan qulaγayiči-yi bariju ača getel-e ese bariju ögčü aldabasu, vang-ud bolbasu yisün yisü, jasaγ-un noyan, qusiγun-u tayiji, [13a]güng-üd bolbasu doluγanyisü. tayijinar bolbasu tabun yisün boda abumu.

qulaγai-du abtaγsan mori-yi ayan aba-dur tanibasu tere kümün öber-e oluγsan učir bui bolbasu, tere morin-i orun-dur mori ögčü ösön-iyen ab.

aliba yal-a-yi gerečilebe kemen ösiyelejü mal abubasu, vang-ud bolbasu γurban yisü. jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu qoyar yisü. tayiji-nar bolbasu nigen yisün boda abuγad. ösiyelejü abuγsan[13b] mal-i qoyisi öber-ün ejen-dür, qariγuljü öggüged, tere kümün-ü duralaγsan γajar-a ilegemü.

qulaγayiči-yi vang-ud jokičaju daruγad ese γarγabasu γurbaγad yisü. jasaγ-un noyad, qusiγun tayiji, güng-üd, bolbasu qusiyaγad yisü. tayiji-nar bolbasu nijeged yisü abumu.

nengjiküi-dür gereči abču nengji. ülü nengjigülkü bögesü qulaγai-yin keb-tü baγtaγamu.

negügsen nutuγ-tu mön edür mör orubasu siq-a.

noqai, γaqai-yi[14a] qulaγabasu tabun boda ab. γalaγu, nuγusu, takiy-a qulaγabasu sidüleng üker abuγad, qulaγai-du abtaγsan yaγum-a-ban tölüjü ab.

altan mönggün-ü jüyil, bulaγa qaliγu arasun-u jüyil, ede tavar bös-yin jüyil, aliba idegen-ü jüyil, ene jerge-yin yaγum-a-yi qulaγabasu orubar büridken tölüjü abuγad, qulaγai-du abtaγsan yaγum-a biraγun-u üne-dü kürkü bögesü γurban yisü, qonin-u ün-e-dü kürkü bögesü nigen yisün boda, qonin-u ün-e-dü ülü kürkü bögesü[14b] sidüleng üker ab.

eber ama kürüged, jaγalduγsan yal-a-dur, vang-ud, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd-tür, siqaγ-a ügei. qariy-a-tu qusiγun-u dotur-a songγuju siq-a. tayiji-nar bolbasu, bey-e-yi inu siq-a. qulaγai-du abtaγsan ülüg ede-yin eber basa qulaγai-yin mör oruγuluγsan ene qoyar-tur qusiγun-u sayid-i songγuju siq-a. ese orubasu oru qolbaγ-a abču ög. jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd-ün elči biraγu ab.

mör-yin kemjiy-e kümün-ü saγuγsan [15a] nutuγ-ača γoduli qarbum γajar-a kürbesü siqaγ-a. γoduli qarbum γajar-ača ilegü bolbasu siqaγ-a ügei.

aliba mör oruγuluγsan yal-a-dur mör-yin gereči kümün ügei bögesü siqaγ-a ügei. yabudal-un kümün gereči ügei mösgi, ulus daγaribasu gereči ab.

mal-i qulaγaju alaγad orkiju oduγsan-i öber-e kümün ulingqai-du orubasu. oru tölüjü ab. mör-yin kemjiyen-ü dotur-a bolbasu qusiγun-u sayid-i songγuju siq-a. siqaγan-du ese orubasu mör oruγuluγsan keb-tü[15b] baγtaγaqu.

eber-yin mal qoyin-a bosu kümün-eče γarbasu, eberlegči kümün-eče γurban yisü abuγad, tere mal-i siqaγdaγsan tayiji , oru qolbaγ-a öggügsen kümün-lüge qaγas-i qubiyaju anbtuγai.

alalγan-u yal-a-dur vang-ud, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd-i ülü siqaγaqu. qariy-a-tu qusiγun-u dotur-a songγuju siq-a. tayiji-nar bolbasu bey-e-yi inu siq-a.

γurban yisü abqu yal-a-ača degegsi qusiγun-u sayid-i sungγuju siq-a.[16a] nigen yisü abqu yal-a-ača doruγsi sumun-u dotur-a-ača sungγuju siq-a.

aliba yal-a-yi gerečilebesü, abuγsan yal-a-ača gereči qaγas-i inu abumu.

aliba yal-a abubasu öber-ün noyad, yisü toγalan nijeged abtuγai. yisü ese kürbesü ülü abumu.

arban nasun-dur kürüge edüi keüked qulaγai kibesü yal-a ügei. arban nasun-ača degegši bolbasu yal-a.

vang-ud-un sigügsen jarγu-yi dakiju jarγulaγad. mön-kü vang-ud-un sigügsen yosuγar bolbasu jarγulaγsan[16b] kümün-eče yal-a nigen yisü. jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd-ün sigügsen bolbasu, tabun boda, jangginar-un sigüsen bolbasu köl abtuγai.

nüke utuqui-dur γal aldabasu, ken üjebesü üjegsen kümün nigen yisün boda ab. γal ürbisčü mal ükübesü, tölüjü ab. kümün ükübesü γurban yisün boda ab. endejü γal aldabasu üjegsen kümün tabun boda ab. γal ürbisčü mal ükübesü tölüjü[17a] ab. kümün ükübesü oru nigen yisün boda abumu.

irtü üjügür-tü-yi γarγabasu, vang-ud bolbasu, γurban yisü. jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu, qoyar yisü. tayiji-nar bolbasu, nigen yisü. qaraču kümün bolbasu, tabun boda abumu.

keregül-eče ulam nidün tasuraju γar köl quγaraγad kereg-tü ese orubasu oru γurban yisü. kereg-tü orubasu nigen yisü. em-e kümün uruγ unγabusu[17b] nigen yisü. nidurγ-a , tasiγur sabq-a-bar jančibasu tabun boda abumu. qariγučabasu yal-a ügei. sidün quγarabasu nigen yisü. gejige jalaγ-a tasurabasu tabun boda abumu.

naγadum-ača ulam endegürejü kümün ükübesü, nigen yisün boda abuγad, oru bosq-a.

mal-i qarbuju čabčiju alabasu, oru tölüged nigen yisü, mori-yi tasiyaraju qarbuju ükübesü, oru qolboγ-a ab. ese ükübesü [18a]sidüleng üker abumu.

jolbin mal-i γurba qonuγulju köndelen jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd-tür, medegüljü bariγad, boda büri nigen qoni ab. unubasu tabun boda. minukei kemen qudal kelejü abubasu γurban yisü. endegürejü abubasu nigen yisü. mal-un ejen ese γarbasu qadaγal-a, darubasu nigen yisün boda abumu.

jolbin mal-i jiγulčin kümün buu bari.[18b] baribasu qulaγai-yin keb-tü baγtaγaqu. qoni bögesü mön edür bariγad qonuγulju, qorin-ača doruγši nigen ab. olan bolbasu qori-bar toγalaju nijeged ab.

aliba yal-a-yi gerečilebesü gereči-yin sayid-tür siqaγ-a ügei. qulaγayiči-yin sayid-i siqaγ-a.

aliba yal-a-yi tus yal-a-tu kümün jarγul-a. köndelen kümün jarγulabasu, jarγu sigükü [19a]sayid köl morin-i inu ab.

aliba yal-a γarbasu qoyar yal-a-tu kümün tus-iyar buu kelelče. kelelčejü barabasu, noyad bolbasu γurban yisü. qaraču kümün bolbasu nigen yisü boda abumu. qariy-a-tu qusiγun-u jasaγ-un noyad-ača elči abču, yal-a-tu kümün-ü jasaγ-un noyad-dur kürčü kelelče. qoyar qonutala elči ese ögbesü tere jasaγ-un noyad-ača [19b] qonuγ toγalan sidüleng üker ab. yala daγulqu-yin urida, ulaγ-a, sigüsü idekü ügei. yala daγulju abqu bolbasu yala-tu qusiγun-ača ulaγ-a unuju, üde qonuγ-tu sigüsü idejü kelelčejü ab. abuγči jasaγ-un elči kedün yisün yisü bolbasu qulaγayiči-ača, γurban-ača ilegü abqu ügei. γaraqu nigen mori, yala bariju öggügči jasaγ-un elči kedün yisü bögesü yala-yin mal-ača nigen sidüleng üker abtuγai.

arban qonutala yala daγulju ese ögbesü, yala-tu qusiγun-u vang-ud bolbasu arban aduγu. jasaγ-un[20a] noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu doluγan mori, tayiji-nar bolbasu tabun mori-yi sürüg-eče bariju ab.tere abuγsan aduγu-yi buliyaju abubasu qolbaγalaju ab. ker-be ese daγulbasu ayiladqar-a ire.

yabudal-un kümün-dür qonuγ ese ögčü köldejü ükübesü oru bosqaγad nigen yisü. ese ükübesü sidüleng üker abumu. qonuγuluγad ede mal yaγum-a qulaγai-du abtabasu ger-ün ejen-i tölügülümü.

maγu-qai-tu ebedči-tü kümün kümün-ü ger-tür baγuju, ebedči-tü kümün yaγum-a[20b] qudalduju tegün-eče ulam qaldaγad kümün ükübesü γurban yisü. qaldaju edegebesü nigen yisü. ese qaldabasu köl abtuγai.

vang-ud-i qaraču kümün ilete daγaribasu γurban yisü. jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd-i bolbasu qoyar yisü. tayiji-nar bolbasu nigen yisü. ečin-e bögesü jergečegüljü mede. ünen bögesü mön egüber bolqu. erkin sayid-i daγaribasu nigen yisü. meyiren-ü janggi-nar-i daγaribasu doluγan boda. jalan-u jangginar-i daγaribasu tabun boda. sumun-u janggi-nar-i[21a] daγaribasu γurban boda abumu.

jebe, sumu, serege, γoduli, bičig ügei bögesü ali üjegsen kümün sidüleng üker ab.

arban ger-tür nigen daruγ-a talib, ese talbibasu vang-ud bolbasu arban aduγu. jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu doluγan mori. tayiji-nar bolbasu tabun mori abumu.

jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd, qonuγ-tu qoni ide. üker idebesü yala inu tabun boda. sigüsü tasulbasu üker ab. jasaγ ügei noyad, sigüsü idebesü mori ab.[21b]

itegel-tü temdeg-tü elči ulaγ-a unuju qonuγ-tu sigüsü ide. sigüsü tasulbasu üker ab. ulaγ-a tasulbasu γurban yisü. aduγu-ban buruγulaγulbasu nigen yisü. itegel-tü temdeg ügei elči ulaγ-a unuju sigüsü idebsü bariγad külüjü degegsi kürge. jasaγ-un noyad-un jasaγ-tür yabuqu elči-yi noyad jančibasu γurban yisü. qaraču kümün jančibasu nigen yisün boda abumu.

malaγ-a-ača ilegü γaruγsan čačuγ, nabtaγai čikibči-tü malaγ-a , isegei-ber qayičilaju kigsen malaγ-a,[22a] suγubar büselegsen ba, mürüi sibergel, eyimü jüyil-i emüsküi ba, kereglekü kümün-i ken üjebesü noyad bolbasu mori ab. qaraču kümün bolbasu sidüleng üker ab.

yeke kerem-ün doturaki kümün, kerem-ün γadaγ-a-du kümün-dür aliba yala kibesü, doturaki jasaγ-iyar bolγamu. kerem-ün γadaγ-a-du kümün-dür aliba yala kibesü γadaγ-a-du jasaγ-iyar bolγamu. naiman qusiγun-u γadaγ-a-du mongγol. olan sürügebčin (sürüggüčn) γadaγ-a-du ulus-un jasaγ-iyar bolqu.

yala-yin yisü-i kemjiy-e qoyar mori, qoyar šar,[22b] qoyar üniy-e, qoyar sidüleng, nigen biraγu. tabun-i kemjiy-e nigen šar, nigen üniy-e, nigen sidüleng, qoyar biraγu, yala-yi abču öggügči elči yala-tu kümün-eče, nigen sidüleng üker ab.

sineleküi-dür urid qojid buu sinele. urid qojid sinelebesü, vang-ud bolbasu nijiged yisü, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu doluγan boda, tayiji-nar bolbasu tabuγad boda qaraču kümün bolbasu nijiged mori-yi aliba üjegsen kümün ab.

ayan aba kiged, čiγulγan ba, aliba yabudal-dur. [23a] odču, gedergü ergiküi-dür jeregeben ülü küliyen, urida ger-tür-iyen uruγsilabasu, vang-ud bolbasu arbaγad aduγu. jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu doluγan möri, tayiji-nar bolbasu tabuγad mori, kedün nöküd bolbasu kümün büri-yin köl morin-i abumu.

vang, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, gung-üd-tür ergügsen čola-yi bürin-iyer ese kelebesü, nigen yisü boda abumu.

on büri qabur-un čaγ-dur. jasaγ-un vang, noyan, qusiγun-u tayiji, güng-üd öber-ün[23b] öber-ün qusiγun- tayiji-nar ba, čerig-ün kümün-i nigen γajar-a čuγlaγulju quyaγ duγulγ-a jer jebeg-i jasaγul-un qarbuγulju üje. üjejü ese jasaγulbasu, ayan mordaju čuγlaγsan boljiyan-u γajar-a bügüde-yi üjeküi-dür, aliba jebseg dutuγu maγu boluγad, jebseg büri ner-e-ben ese bičigülbesü ba. morin-u del segül-dü bičig ese uyaγulbasu, tamaγ-a. ese daruγulbasu, jokis-i inu medejü yala kelelčemü.

sineleküi, yosuγar mongγol-un vang, noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd mörgür-e ireküi-dür[24a] γadaγ-a-du moji-yin vang noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd qoyar qubi boluγad , jisiyelejü ire.

vang, noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd tayijinar dayisun-ača buruγulabasu, ulus-i inu bügüde abumu. qaraču kümün bolbasu bey-e-yi inu čabčiju alaγad, ger mal kiged em-e keüked-i inu keyiskemü. tayiji-nar ba, qaraču kümün ken urid qusiγuraju dayisun-i darubasu šangnamu.

aliba bosču odqu bosqaγul-i vang-ud üjegseger ilegebesü, arban ger, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu[24b] doluγan ger, tayiji-nar bolbasu tabun ger, qaraču kümün bolbasu γurban yisün boda abumu. bosqaγul-dur qalum ged kümün ükübesü olja bui bögesü mön-kü orulaju nigen kümün oggüged. qolbaγ-a γurban yisün boda öggümü. olja ügei bögesü, bosqaγul-un, jasaγ-un vang noyad-ača orulaju γurban yisün boda abču öggümü.

bosqaγul-dur medegseger mori unuγulju ilegebesü, vang-ud jasaγ-un noyad qusiγun-u tayiji, güng-üd tayijinar bolbasu ulus-i inu bügüde abumu. qaraču kümün bolbasu čabčiju alaγad,[25a] ger mal-i inu keyiskemü. ayil jaγur-a yabuqu bosqaγul-i ken baribasu ejen-tur inu kürgejü ün-e biraγu ab. darubasu nigen yisün boda. arban ger-ün daruγ-a-ača nigen mori abtuγai. ene yal-a-yin mal-i bosqaγul-un ejen- tur oggümü, arban ger-ün daruγ-a-ača abuγsan mori-yi bosqaγul-un ejen-ü arban ger-ün daruγ-a-dur öggüged. bosqaγul-i jaγun tasiγur jančimu.

aliba jüg-eče irekü bosqaγul-i aliba noyad učarabasu terigülejü iregsen bosqaγul-i qoyar qonuγ-un dotur-a yaγaraju degegsi[25b] kürgegül. qoyar qonuγ-ača önggeregülbesü, vang-ud bolbasu arban aduγu. jasaγ-un noyad bolbasu doluγan mori. baγ-a noyad bolbasu tabun mori abumu. bosqaγul-un uge abuγsan-u qoyin-a, tuslaju iregsen noyan-dur oggümü.

irekü bosqaγul-i alaγsan kümün-i vang-ud darubasu, arban ger, jasaγ-un noyad bolbasu doluγan ger, tayiji-nar darubasu alabasu, tabun ger sungγuju abumu. alaba kemen gerečilegči kümün-dür vang-ud-ača arban aduγu. jasaγ-un noyad-ača doluγan mori, [26a]tayiji-nar-ača tabun mori abču öggüged, ali duralaγsan noyad-tur ečitügei, meljibesü abaγ-a-yi inu siq-a. qaraču kümün alabasu, terigülegči kümün-i čabčiju alaγad, γurban yisün boda. bisin-eče inu kedün kümün bolbasu γurbaγad yisün boda abču. tuslaju iregsen noyan-dur öggümü. tuslaγsan noyan-i ese γarbasu jasaγ-tur abču gerečilegči kümün-dü qaγas-i inu öggümü.

vang-ud öber-e qusiγun-u kümün-i jorimaγ-iyar alabasu, alaγsan[26b] kümün-ü dang-iyar orulan kümün tölügülüged tabin aduγu. jasaγ-un noyad bolbasu, γučin aduγu, tayiji-nar bolbasu, qorin aduγu, abumu. qaraču kümün bolbasu qariγu čabčiju alamu.

vang-ud, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd öber-ün öber-ün yal-a-tu kümün-iyen sigüjü. köndelen jasaγ-un noyad-dur ba, öber-ün öber-ün jasaγ-un noyad-tur medegüljü, alaqu-yi bayilγaba.

alaqu yal-a-tu kümün-i čiγulγan-tur [27a] neyilejü sigügsen bolbasu mön tende baramu. qoyar qusiγu neyilejü sigügsen-i ayiladqaju jarliγ-i küliyejü al-a. basa yala-a-tu kümün-i ülü joliγulmu.

aliba yaγum-a-yi iledte buliyabasu, vang-ud bolbasu jaγun aduγu, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu dalan aduγu, tayiji-nar bolbasu tabin aduγu abumu. qaraču kümün bolbasu čabčiju alamu.

er-e inu em-e-yügen[27b] sanaγ-a bar alabasu qariγu köbčidejü alamu.

vang-ud öber-ün öber-ün qariy-a-tu albatu ba, ger-ün boγul-yuγan irtü üjügür-tü mesen-iyer qadquju, čabčiju alaqu ba, jorimaγ-iyar alaqu ba, ösiyelejü alaqu ba, soγtuγu-bar alaγsan bögesü, yala inu döčin aduγu, noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu γučin aduγu, tayiji-nar bolbasu γurban yisün boda abču. alaγdaγsan kümün-i törügsen aq-a degü-ner-tür inu öggüged, em-e keüked-i qamtubar qusiγun-u dotur-a duralaγsan γajar-tur [28a]ilegemü. basa jančiqui-dur endegdejü ükübesü ükügsen siltaγan-i bey-e-ber γarγaju kelebesü ösiy-e ügei bögesü γarγaqu ügei yala-yin mori kiged, boda-yi jasaγ-tur abumu.

ejen inu boγul-yuγan alabasu, qusiγun-u ejen, meyiren-ü janggi-nar bolbasu, γurbaγad yisün boda, jalan-u janggi, sumun-u janggi-nar bolbasu qusiyaγad yisün boda, qaraču kümün bolbasu nijeged yisün boda abumu.

qaraču kümün qatud-luγ-a nigedbesü yabulduγsan er-e-yi inu oγtačiju alamu. qatun-i čabčiju alamu. yabulduγsan kümün-ü aq-a degü-eče öber-e em-e keüked-i inu jaruča[28b] öggümü.

noyad-un kegür-i köndebesü čabčiju alamu. qaraču kümün-ü yasun-i aγudalabasu nigen yisün boda abumu. ükügsen kümün-dür mori buu ala. jodur buu qadqu. γool-un olum-dur ba, aγula-yin küdel-dür kib jeleme, tormosu buu uyaγtun. jasaγ-ača eteged yabuγčid-i ken üjebesü, üjegsen kümün tabun boda ab. önggeregsen kümün-ü obuγ-a busqasuγai kemegčid bui bolbasu busqatuγai. mongγol-un yosubar, niγuju talbisuγai kemegčid bolbasu, öber-un öber-un ejen-u dur-a[29a] medetuγai.

lam-a-nar-un ayimaγ böge ituγan-u ayimaγ jasaγ-ača eteged busu jüyil-un samaγu yabudal-iyar kümün-i qaγurmaγlaqu ba, nom ungsimu kemen kümün-ü ger-tür önjijü qonuqu ba, baγ-a keüked-tür ner-e ögkümü, ebedčin-i jasamu kemen eke-yi inu qamtubar abču irekü ba, saγuγsan süm-e dür-iyen kereg ügei emes-i qalγaγči, ene jerge-yin samaγu yabudal-iyar yabubasu, mön-kü alaqu jančiqu yalalaqu-yi köndü könggen-i[29b] ilγaju yalalamu.

aliba kümün. kümün kiged, dörben qusiγu mal-i nigen kümün qulaγbasu, köbčidejü alamu. qoyar kümün bolbasu nigen-i inu köbčidejü alamu. γurban kümün bolbasu qoyar-i inu köbčidejü alamu. olan kümün bülüglejü qulaγabasu qoyar kümün-i sungγuju köbčidejü alagad. basa kedün kümün bolbasu jaγuγad tasiγur jančiju γurbaγad yisün boda abumu. ene jerge-in qulaγayičid-i inu ejen boγul-i ülü ilaγamu.

vang-ud[30a] qulaγayiči-yi darubasu yisün yisü, jasaγ-un noyad qusiγun-u tayiji güng-üd bolbasu doluγan yisü, baγ-a tayijinar bolbasu tabun yisün boda abumu. qulaγayiči-yi daruju qulaγsan-i meljibesü, abaγ-a-yi inu siq-a. abaγ-a ügei bögesü üyegelid-i inu siq-a. tayijinar-un bey-e qulaγabasu tayiji-yin jerge-i ebdejü, em-e keüked-eče öber-e, boγul jaruča kiged mal-i inu abču, mal-un ejen-dür öggümü. alba-tu-yi inu abču, öber-e-ün[30b]aq-a degü ner tür öggümü.

noyad qulaγayiči-yi daldalaju siqaγan-dur oruγsan-u qoyin-a mön tere kümün-dür qulaγuγsan yaγum-a γarbasu, siqaγan-dur oruγsan kümün-i abaγ-a-yi inu dakiju siqaγaqu-yi bayilγaju, urida siqaγan-dur oruγsan tayiji-yi yalalaju, tabun yisün boda abuγad. arban ger-ün daruγ-a- ača γurban yisün boda abumu.

qulaγai abun odqu mal-i öber-e kümün aldaγulju abubasu, γaγča bögesü ün-e ab. qoyar-ača degegsi arban-ača[31a] doruγsi bögesü nige ab. olan bolbasu arba-bar toγalaju nijeged ab. mal-un ejen qulaγai-dur abtaγsan mal busu kemen ülü ögkü bolbasu, sumun-u janggin funde bošuqu-ača nigen-i inu siq-a. siqaγan-dur orubasu, ün-e ögkü ügei. qalturibasu ün-e ab. ker ber qulaγayiči-ača aldaγulju abuγsan inu, qudal bolju qaγurmaγ yabudal γarbasu, tere qaγurmaγlaγsan kümün-i qulaγai-yin keb-tür baγtaγaqu. qulaγayiči-yi arban ger-ün daruγ-a[31b] γarγabasu. gereči-yin yosuγar ab.

arban ger-ün kümün-ü mal qulaγai-du abtabasu, yal-a abuqui-dur, arban ger-ün daruγ-a tere yal-a-yin mal-ača nigen mori ab. aliba sumun-u kümün qulaγabasu. sumun-u janggin-dur qoyar yisün boda, funde bošuqu-dur nigen yisün boda, baγ-a bošuqu-dur doluγan boda, arban ger-ün daruγ-a-yi jaγun tasiγur jančiju, nigen yisün boda. nige sumun-u kümün qoyar üy-e qulγubasu, sumun-u janggin, funde bošuqu-yin čola-yi ebdejü, sumun-u[32a] janggin-dur qoyar yisün boda, funde bošuqu-dur nigen yisün boda, baγ-a bošuqu-yi jaγun tasiγur jančiju. nigen yisün boda, arban ger-ün daruγ-a-yi jaγun tasiγur jančiju, ger mal-i inu keyisgemü. nigen yalan-u kümün γurban üy-e qulγabasu, jalan-u janggin-dur γurban yisün boda. nigen qusiγun-u kümün γurban üy-e qulγabasu, qusiγun-u jakiruγči vang, noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd-tür, tabuγad yisün boda, qusiγun-u ejen, meyiren-ü janggi- nar tur, [32b]γurbaγad yisün boda abumu. ken-ü qariy-a-tu kümün qulγabasu, qariy-a-tu vang, noyad, qusiγun-u tayiji, güng, tayiji, tabunung-ud-tur qulaγayičin bariγdaqu büri, yala inu γurbaγad yisün boda, qaraču kümün-ü ger-ün boγul jaruča qulγabasu, ejen-eče nigen yisün boda abumu. jakiruγči vang, noyad, qusiγun-u tayiji, güng, tayiji, tabunung, qusiγun-u ejen, meyiren-ü janggin, jalan-u janggin, sumun-u janggin, funde bošuqu-nar[33a] öber-ün öber-ün jakiruγči kümün-i, čingde toγačiγad, qulaγayiči-yi bariju kürgebesü, yala ügei bolγaγad. qulaγayiči-yin yala-ača abuγsan mal-i qaγas-i inu abču öggümü. jakiruγči kümün öber-ün öber-ün qariy-a-tu jakiruγči kümün-iyen čingde ese toγačiγad, qulaγayiči-yi öber-e qusiγun-u kümün baribasu, bariγsan kümün-dü, qulaγayiči-yin qusiγun-u ejen, meyiren-ü janggin, jalan-u janggin, sumun-u[33b] janggin, funde bošuqu-nar -ača abuγsan yala-yin mal-i, bariγsan kümün-dür öggümü. jasaγ-un vang, noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd-eče abuγsan yala-yin mal-i, jasaγ-tur abumu.

qulaγayiči-yi mal-un ejen, könkelen kümün baribasu-bar, bariγsan qulaγayiči-yi öber-ün öber-ün jasaγ-un vang, noyad, qusiγun-u tayiji, güng, jakiruγči janggi-nar-dur kürgegüljü. vang, noyad jakiruγči janggi-nar, kümün[34a] γarγaju qulaγayiči kiged, mal-un ejen-i ba bariγsan kümün-tai, yabudal-un yamun-tur kürgejü ire.

naiman qusiγun-u nekükü mongγol. čaqar-un kümün, qulγabasu qoyar üy-e bariγdabasu, qusiγun-i jakiruγči janggi-nar-tur γurbaγad yisün boda, dedlen jakiruγči janggin, sumun-u janggi-nar-tur qusiyaγad yisün boda, funde bošuqu, baγ-a bošuqu, arban ger-ün daruγ-a-nar-i inu, γadaγ-a-du mongγol-un yosuγar yalalamu. [34b] sürüggüčin kümün qulγabasu, daruγ-a-nar-i inu sumun-u janggin-u yosuγar yalalamu.

aliba alaqu yal-a-tu kümün-i qadaγalaju aldabasu qadaγalaγsan janggi-dur γurban yisün boda. funde bošuqu-dur quyar yisün boda abugad. čola-yi inu ebdemü. baγ-a bošuqu-yi jaγun tasiγur. quyaγ-un kümün-i nayan tasiγur jančimu. alalγan-dur ese kürügsen, yal-a-tu kümün-i, qadaγalaju aldabasu, janggi-dur qoyar yisün boda. funde[35a] bošuqu-dur nigen yisün boda abumu. baγ-a bošuqu-yi nayan tasiγur. quyaγ-un kümün-i tabin tasiγur jančimu. aldaγuluγsan yal-a-tu kümün-i, köndelen kümün baribasu, janggin bošuqu-ača abuγsan yala-yin mal-i bariγsan kümün-dür öggümü. ese bariγdabasu, yala-yin mal-i jasaγ-un vang noyad-tur öggümü.

alaqu yala-tu qulaγayiči-yi aliba kümün buliyabasu kedün kümün bolbasu nijeged[35b] yisün boda, aldabasu terigülegči kümün-i čabčiju alamu. alalγan-dur ülü kürkü qulaγayiči-yi aldabasu terigülegči kümün-dür γurba yisü, bisin-eče nijeged yisü abumu.

öslen güjirlejü γal talbiγad kümün ba, mal ükübesü, γal talbiγči kümün-i čabčiju alamu.

aliba kümün ger-ün boγul jaruča-yi qarbuqu kiged, čabčiqu ba, qabar čikin-i oγtalbasu, vang-ud bolbasu oru [36a] tabun yisü. jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji güng-üd bolbasu, dörben yisü, tayiji-nar bolbasu, γurban yisü. qaraču kümün bolbasu nigen yisün boda abumu. ükübesü, jorimaγ-iyar alaγsan ba, öslejü alaγsan yosuγar yalalamu.

endegüber tasiyaraju kümün ükübesü, endegüregči qusiγun-ača inu, songγuju siq-a siqan-du orubasu, γurban yisü. qalturibasu endegüber [36b] tasiyaraju alaγsan kümün-i qariγu köbčidejü alamu. nidün soqurbasu, oru γurban yisü. γar köl quγarabasu nigen yisü. kereg-tür orubasu, mori ab.

aliba yabudal-un kümün-i endegüber baγulγabasu. tabun boda abumu.

qorčin-u tüsiy-e-tü čin-vang, joriγtu čin-vang aliba yala-dur torbasu bügüde-yi jasaγ-tur abumu.

qorčin-u arban qusiγun-u jasaγ-un vang noyad [37a] qusiγun-u tayiji güng-üd, jasaγ-tur, abqu yala-ača mori abqu yala bolbasu, arban mori- ača nige mori. yisün-i yala bolbasu yisüged büri njeged mori-yi jasaγ-tur abumu. jasaγ-tur abuγsan yosuγar baraγun γar-un tabun qusiγun-u vang noyad-un yala bolbasu, tüsiye-tü čin-vang abtuγai. jegün γar-un tabun qusiγun-u vang, noyad-un yala[37b] bolbasu joriγtu čin-vang abtuγai. tegün-eče ülegsen boda-yi baraγun γar-un yala bolbasu baraγun γar-un tabun qusiγun-u vang noyad qusiγu toγalan. jegün γar-un yala bolbasu, jegün γar-un tabun qusiγun-u vang noyad qusiγu toγalan. qubiyaju abuγad. adγan, naiman, qoyar jarud, dörben keüked, mujang, qoyar ongniγud, γurban urad, qoyar qaračin, qoyar tümed, jasaγ-un vang, noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd, jasaγ-tur abqu yala-dur torbasu[38a], jasaγ-tur abumu. jasaγ ügei baγ-a tayiji-nar, jasaγ-tur abqu yal-a-dur morin-iyar torbasu. arban morin-ača nigen mori. yisün-i yala bolbasu yisün-eče nigen mori abumu. tegün-eče ülegsen boda-yi qorsiγsan qoyar qusiγun-u jasaγ-un vang noyad qusiγun-u tayiji qubiyaju abtuγai, jasaγ ügei baγ-a tayiji-nar-tur ülü öggümü. jasaγ-tur abqu yal-a-dur qaraču kümün mori abqu yala-tu bolbasu, arba-bar toγalaju nijeged mori,[38b] yisün-i yala bolbasu, yisü toγalan nijeged mori-yi jasaγ-tu abumu. tegün-eče ülegsen, mal-i qusiγim-i jakiruγči, jasaγ-un noyad, yala-tu kümün-ü ejen, qoyaγula qubiyaju abtuγai.

čaqar-un ulus-un efu abunai čin-vang, juljaγ-a giyün vang, ene qoyar jasaγ neyilejü yal-a-yi sigütügei. baγarin-u ulus-un efu sabdan giyün vang, manjusiri beise, kesigten-ü manaqu tayiji, ene γurban jasaγ neyilejü yal-a sigütügei. öjümüčin-i sečen [39a] čin-vang, sereng erdeni noyan ene qoyar jasaγ neyilejü yal-a-yi sigütügei. qaγučid-un araičung erdeni giyün vang, arabdan giyün vang, ene qoyar jasaγ neyilejü yal-a-yi sigütügei. abaγ-a-yin joriγtu giyün vang, šangšasengge giyün vang, ene qoyar jasaγ neyilejü yal-a-yi sigütügei. sünid-ün samaja efu giyün vang, dügüreng giyün vang, ene qoyar jasaγ neyilejü yal-a-yi sigütügei. dörben keüked-ün darqan joriγtu giyün vang, [39b] qalq-a-yin darqan čin-vang, jasaγ-un terigün jerge-yin tayiji, sengge ene γurban jasaγ neyilejü yal-a-yi sigütügei. ordus-un görü giyün-vang, sereng beise, gürüsikib beise ene γurban jasaγ neyilejü yal-a-yi sigütügei. sonom noyan, darja beise, jamsu güng ene γurban jasaγ neyilejü yal-a-yi sigütügei. eden-i jasaγ-tu abqu yala bolbasu. toγtaγaγsan yosugγar neyilejü, sigügsen vang. [40a] noyad, qusiγun-u tayiji, güng, tayiji nar qubiyaju abtuγai. köke qota-yin tümed, solon daγur eden-i jasaγ-tur abqu. yala böküde-yi jasaγ-tur abumu. nigen jaγun tabin er-e-yi nigen sumu bolγaju, jirγuγan sumun-tur nigen jalan-u janggin talbimu.

γadaγ-a-du mongγol-un jasaγ büri. nigen jil, qabur, jun, namur, ebül, ene dörben čaγ-tur, qusiγun büri nijeged kümün iregüljü medege abtuγai.

γadaγ-a-du mongγol-un aliba [40b] alalγan-u köndü yala-tu kümün amiban γarsuγai kemen ongγun-dur sögödkü ba, yabudal-un yamun-dur sögöddügsen bolbasu amin-i inu abur-a. em-e köbegüd-i buu qaγačaγul. ger mal bui bolbasu abču, yala-yin ejen-dür öggümü.

γadaγ-a-du mongγol-un er-e-yi γurbaduγar on, nigen üy-e kemjiyelemü. er-e daruγsan yala-yi gerečilebesü, mön kemjiyelegsen jil gerečile. kemjiyeleküi-dür nigen qoyar quruγu ese kürügsen keüked-i qoyar γurban jil boluγsan-u qoyin-a gerečilebesü, qoyar,[41a] γurban jil-ün dotur-a kedün kedün quruγu ösčü, kemjiyen-ü modun-ača, ilegüü bolqu inu olan. ker-ber qoyar γurban jil boluγsan-u qoyin-a gerečilebesü gereči-yi yabuča ügei bolγamu.

qorčin-u arban qusiγun-u kümün, qar-a müren, quwalča, soluγun-du bulaγ-a qudalduju abqu ba. ködelen tosču qudalduju abqu ba. jasaγ-ača eteged , sanaγ-a-bar qudaldu ilegebesü, vang-ud bolbasu, yusün yisü. jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu, doluγan yisü. baγ-a tayiji nar bolbasu tabun yusün boda abumu. qudaldu abču oduγsan terigülegči kümün-i [41b] qulaγayiči-yin keb-dü bolγaju. köbčidejü alamu. bisin-eče γurbaγad yisü. qudaldun-u ün-e bügüde-yi jasaγ-tur abumu.

aliba kümün, em-e yügen γarγabasu, eme-yin inji kiged aliba yaγum-a bügüde-yi bürin-e em-e-dür öggümü.

čaγajilaγsan γajar-tur qulγaču oruγad bulγ-a görügelekü ba. orqodoi erigčid-i bariγdabasu, öber-ün öber-ün ejed medegseber ilegebsü, görügelegsen kümün ba, köl mal, görügelejü oluγsan bulγ-a, orqodoi[42a] bügüde-yi, jasaγ-tur abumu. medegseber ilegegsen ejed vang-ud bolbasu doluγad yisün boda, jasaγ-un noyad, qusiγun-u tayiji , güng-üd bolbasu, tabuγad yisün boda, tayiji-nar bolbasu, γurbaγad yisün boda, qaraču kümün bolbasu, nijeged yisün boda abumu. görügečin kümün sanaγa-bar qulγaju, čaγajilaγsan γajar-tur oruju bariγdabasu, terigüleči kümün-i köbčidejü alamu, bisin-i inu jaγun tasiγur jančiju. görügelejü oluγsan[42b] yaγum-a bügüde-yi bürin-e jasaγ-tur abumu.

ür-e ügei kümün ükübesü, ger mal-i aq-a degü inu abtuγai.

kereldüjü jančigsen-tur kündüdčü, tabi qonuγ-un dotur-a ükübesü, jančigsen kümün-i qariγu köbčidejü alamu.

γadaγ-a-du mongγol ijaγur-un yosuγar, törül yügen em-e-yi jalγaju abtuγai.

γadaγ-a-du mongγol-un sumu, olan qusiγun-tur, qusiγun-u ejen nijeged, meyiren-ü janggin qusiyaγad, arban sumu-ača doruγsi qusiγun-tur [43a] qusiγun-u ejen nijeged, meyiren-ü janggin talbi.

aliba qudaldučin-i yabuγu]basu, jasaγ-un vang, noyad, qusiγun-u ejen, meyiren-ü janggi-dur kelejü nigen janggi-yi inu terigün bolγaju, arban kümün-eče degegsi neyilegüljü yabuγul. qudaldučin-dur terigün ügei yabuγuluγad, köndelen kümün-dür bariγdabasu ba, ese bögesü kereg siltaγan, γarbasu, qusiγun-i qadaγalaγči vang noyad, qusiγun-u ejen, meyiren-ü janggin, jalan-u janggin, sumun-u janggin,[43b] samaγu-bar yabuγsan kümün bügüde-yi yal-a kelelčemü. basa urug törül-dür, yabuγulqu ba, kereg siltaγan bui boluγad, yabuγči kümün bolbasu öber-ün öber-ün qusiγun-i qadaγalaγči vang noyad, qusiγun-u tayiji, güng, ese bögesü, qusiγun-u ejen, meyiren-ü janggi-nar-tur kelejü, odqui-dur učir-a siltaγan-iyan, bičig bičijü abun oduγdun. bičig abču oduγsan kümün, inaγsi činaγsi yabuqui-dur qulaγai qudal samaγu üyile[44a] γarbasu. bičig öggügči vang, noyad qusiγun-u ejen, meyiren-ü janggi-nar-i, yala kelelčemü. ker-ber qaγurmaγ-iyar bičig bičijü, yabuγad bariγdabasu köndüde yalalamu.

γadaγ-a-du mongγol-un vang-ud-ača doruγsi, qaraču kümün-eče degegsi kümün, buliyaldun jaγaldubasu, ey-e-ber jasaγči-yin terigün on-ača inaγsi-yi sigümü, ey-e-ber jasaγči-yin terigün on-ača činaγsi-yi ülü sigümü.

qalq-a ögeled tangγud, barγu eden-i köke qota bayan süm-e-yin qaγalγan-dur[44b] qudaldu kilgeküi-eče öber-e, vang-ud ača doruγsi, irgen-dür kürtele, qalq-a ögeled tangγud barγu-nar-tur, sanaγ-a-bar qudaldu qudaldur-a kümün buu ilege. uruγ törül-dür kümün jaruqu ba, qaraγul- ača γarču uγtuju qudaldu kikü ba, uruγ törül kemen ireged qudaldu kikü ba, basa qudaldu-yi küliyejü abuγad qudaldu kilgekü ba. egün- eče dabaju öber-ün öber-ün ejed anu medegseber yabuγulju, ali qusiγun-ača γarbasu vang-ud[45a] bolbasu, jaγuγad aduγu, noyad qusiγun-u tayiji güng-üd bolbasu dalaγad aduγu, tayiji-nar bolbasu , tabiγad aduγu, qusiγun-u ejen, meyiren-ü janggin-nar bolbasu, čola-yi inu ebdeged. tabuγad yisü, jalan-u janggin, sumun-u janggi-nar bolbasu, čola-yi inu ebdeged γurbaγad yisü, funde bošuqu-nar bolbasu, čola-yi inu edbeged qusiyaγad yisü, baγ-a bošuqu arban ger-ün daruγ-a bolbasu jaγuγad tasiγur jančiju, nijeged yisün boda, qudaldun-u[45b] ün-e-yi abuγad. terigülejü qudaldu kigsen kümün-i köbčidejü alaγad. ger mal-i inu keyiskemü. bisin-i inu jaγuγad tasiγur jančiju, γurbaγad yisün boda abuyad, qudaldun-u ün-e bügüde-yi jasaγ-tur abumu.

basa qaraγul-ača γarču qudaldu ečikü ba, uruγ törül-dür sanaγ-a-bar jiγulčilaqu-yi, qaraγul-un kümün ese bariγad, köndelen kümün gerečilebesü, qaraγul-dur γaruγsan janggi-nar-i čola-yi inu ebdeged, ger mal-i inu keyiskemü. quyaγ-un kümün-i[46a] jaγuγad tasiγur jančiju. γurbaγad yisün boda-yi jasaγ-tur abumu. ene yala-yi aliba kümün gerečilebesü, yala-yin mal-ača qaγas-i inu ögčü. gereči-yi öber-ün duralaγsan γajar-tur ilegemü.

er-e kemjiyeleküi-dür, er-e darubasu er-e-yi inu jasaγ-tur abuγad, daruγsan er-e-yi arban ger-iyer toγalaju, qusiγu-yi qadaγalaγči jasaγ-un vang, noyad-ača basa yala nijeged ger kümün abuγad. gereči-yi duralaγsan γajar-a ilegemü.

boγul jaruča[46b] bosuγsan-i aliba kümün, ulus-un jaq-a-dur bosqaγul-i bariγad kürgejü irebesü. bosqaγul-un abun oduγsan aliba yaγum-a-ača bariγsan kümün-dü nigen qaγas-i öggüged, basa nigen qaγas-i inu öber-ün ejen-dür ögčü, bosqaγul-i jaγun tasiγur jančimu.

qalq-a ögeled-ün elči, aliba qusiγun-u qaraγul-yin tus-iyar irebesü. tere qaraγul-un janggin, bošuqu ba, quyaγ-i γarγaju tere tus-yin qusiγun-du kürgeged, tusiyalγaju öggümü. tegün-eče ulam ulam-iyar öber-ün[47a] öber-ün qusiγun-u nutuγ-ača γarγan kürgejü iregseger, bayan süm-e-yin qaγalγan-dur kürgemü. ene jaγur-a aliba qusiγun-u nutuγ-tu qulaγai-du abtabasu, tere qusiγun-iyar tölügülümü. kerbe ečigsen mori, temege-yi araljibasu ber mön-kü ene kürgegči kümün-i gereči bolγaju bičig bičijü ner-e sumu-yi temdegle.

γadaγ-a-du ayimaγ-un mongγol ba. naiman qusiγun-u nekükü mongγol, čaqar-ud, γadaγ-a-du ögeled, qalq-a-yin jerge-yin ulus-tur čerig-ün jer jebseg qudalduqu ba, basa [47b] urug törül-dür-iyen öggü-yi bariγdabasu ba, ese bögesü, kümün bariγad gerčilebesü, vang-ud bolbasu jaγun aduγu. noyad qusiγun-u tayiji, güng-üd bolbasu dalan aduγu. tayiji tabunug-ud bolbasu, tabin aduγu. qaraču kümün bolbasu, terigülegči kümün-i köbčidejü alaγad. ger mal-i inu keyisgemü. ded kedün kümün bolbasu, bügüde-i jaγuγad tasiγur jančiju, γurbaγad yisün boda abču. bariγad gerčilegsen kümün-dür, yala-yin ger mal-ača qaγas-i inu abču öggüged, [48a] ülegsen ger mal-i jasaγ-tur abumu. gerči ker-ber öber-ün ejen-iyen gerčilebesü, öber-ün ejen-eče γarγamu. basa γadaγ-a-du ayimaγ-un vang-ud, noyad qusiγun-u tayiji, güng-üd, qaraču kümün, king qota-dur ireged, yabudal-un yamun-dur ese kelejü, čerig-ün jer jebseg-i, qudalduju abuγad γarqu-yi, kerem-ün qaγalγa-dur nengjijü bariγdabasu, jasaγ-un vang-ud bolbasu γurbaγad yisü. tayiji tabunung, qusiγun-u ejen, meyiren-ü janggin, jalan-u janggin, sumun-u janggin, tüsimed [48b] bolbasu, nijeged yisü. qaraču kümün bolbasu nayan tasiγur jančimu.[49a]