Mongolian Code 1789
Mongolian Code 1789 → 目錄 → bianjing kashao 邊境卡哨 | |
Chapter 5 - bianjing kashao 邊境卡哨 (jaq-a kijaγar qarayul) (Border and Sentinel) Article 70 - 他王侵入人各所分地界 (öber öber-ün qubiyaγsan nutuγ-dur busu vang-ud oruqu anu) 一、人各所分地方,已未管旗之別王侵入,罰馬十 匹;貝勒、貝子、公,馬七匹;台吉、塔布囊,馬五匹;平人,每家牛一隻。 nigen jüil, öber öber-ün qubiyaγsan nutuγ-dur jasaγ ba jasaγ busu vang-ud orubasu arban aduγu, beyile, beyise, güng-üd bolbasu doluγan aduγu, tayiji, tabunang-ud bolbasu tabun aduγu, qaraču kümün bolbasu erüke toγalan nijeged üker abumu. 一、侵過所分地界另行游牧者,已未管旗王、貝勒、貝子、公、台吉、塔布囊等,罰俸一年;無俸台吉、塔布囊等,罰馬五十匹。係平人,則見知之人將本人并畜產一同收領。 nigen jüil, qubiyaγsan jisiyan-u nutuγ-un jaq-a-ača ketü γarču tusaγar negüjü nutuγlabasu jasaγ ba jasaγ busu vang beyile, beyise, güng, tayiji tabunang-ud bolbasu nijeged jil-ün fünglü tasul. fünglü ügei tayiji, tabunang-ud bolbasu tabiγad aduγu ab. qaraču kümün bolbasu üjegsen kümün tegün-ü bey-e kiged, ger, mal selte bügüde-yi abtuγai. Article 72 - 貿易宜稟明王等 (qudaldučin yabuqui-dur vang-ud-tur kelejü qudalduγan-dur yabuqui anu) 一、凡貿易者,稟明扎薩克王、貝勒、管旗意京、副章京,以一章京為主領;令十人以上,合夥而行。若夥中無主領之人,或被旁人拿獲,或生出事故,將管旗王、貝子等,管旗章京、副章京、參、佐領并為匪之人,俱議以罪。至探望親戚及有事故行走之人,各稟明管旗王、貝勒、貝子、公,或管旗章京、副章京,令將所去情節開單持往。若持單前往之人,於往返途間,或出為賊匪,將給單之王、貝勒、管旗章京、副章京一併議罪。若偽造假單,詐冒而行,拿獲時,為首者鞭一百,罰三九牲畜;為從者鞭九十,罰二九牲畜。 nigen jüil, aliba qudaldučin-i yabuγulbasu jasaγ-un vang, noyad qusiγu-yi jakiruγči janggi, meyiren-ü janggi-dur kelejü nigen janggi-yi inu terigün bolγaju arban kümün-eče degegsi neyilegüljü yabuγul. qudaldučin-dur terigün ügei yabuγuluγad, köndelen kümün-dür bariγdaqu ba ese bögesü kereg siltaγan γarbasu qusiγu-yi jakiruγsan vang, noyad ba qusiγu-yi jakiruγči janggi. meyiren-ü janggi, jalan-u janggi, sumun-u janggi samaγu-bar yabuγsan kümün bügüde-yi yal-a kelelče. basa uruγ törül-dür yabuqu ba kereg siltaγan bui boluγad yabuγči kümün bolbasu öber öber-ün qusiγu-yi jakiruγsan vang, beyile beyise güng ese bögesü qusiγu-yi jakiruγči janggi, meyiren-ü jangginar-tur kelejü odqui-dur učir siltaγan-iyan bičig bičijü abun oduγtun. bičig abču oduγsan kümün inaγsi, činaγsi yabuqui-dur qulaγai qudal, samaγu üyile üyiledbesü bičig öggügči vang, noyad, qusiγu-yi jakiruγči janggi, meyiren-ü jangginar-i yal-a kelelčemü. kerber qaγurmaγ-iyar bičig bičijü yabuγad bariγdabasu terigülegsen kümün-i jaγun tasiγur jančiju, γurban yisün boda ab. ded kümün-i jaran tasiγur jančiju, qoyar yisün boda abuγtun. Article 73 - 黑龍江瓜爾察索倫地方不准購買貂皮 (qara mören, γoolčin, soluγan-ača bulaγ-a qudalduju ülü abquγulqu anu) 一、凡已未管旗王、貝勒、貝子、公、台吉、塔布囊、官員、平人購買黑龍江、瓜爾察、索倫地方貂皮,或違禁攔截給價者:王、貝勒、貝子、公、扎薩克台吉、塔布囊等,罰俸一年;閑散台吉、塔布囊,罰五九牲畜;官員、平人,罰三九牲畜。將私領價本前往之為首者,擬絞監候;為從者,罰三九牲畜。其所帶價本追出入官。 nigen jüil, aliba jasaγ ba jasaγ busu vang, beyile, beyise, güng, tayiji, tabunang, qafačud, qaraču kümün qara mören, γoolčin, soluγan-ača bulaγ-a qudalduju abqu ba köndelen tosuγad uγtuju qudalduju abqu ba čaγaja-ača jörijü medegseger qudalduγ-a kilger-e ilegekü bolbasu vang, beyile, beyise, güng, jasaγ-un tayiji, tabunang-ud bolbasu nijeged jil-ün fünglü tasul sula tayiji, tabunang-ud bolbasu tabuγad yisü, qafan, qaraču kümün bolbasu γurbaγad yisü boda ab. joriγ-iyar qudalduγ-a abču yabuγsad-un terigülejü qudaldu kigsen kümün-i köbčidejü alaqu yal-a-dur torγaγad, gindan-dur qoriju küliyemü. ded kümün-i γurbaγad yisün boda ab. abču oduγsan qudaldun-u ün-e bügüde-yi alban-dur oruγul. 一、凡將私捕之貂、參私相買賣,被旁人拿獲首告,將貂、參交戶部。買者、賣者各鞭一百,罰一九牲畜,賞給拿獲首告之人。 nigen jüil, aliba qolaγuju görügelegsen bulaγ-a, orqudui-yi joriγ-iyar qudaldun abqu qudaldun ögkü kümün-i köndelen kümün bariqu ba, gerečilekü bolbasu bulaγ-a, orqudui-yi sang-un yabudal-un yamun-dur tusiy-a. qudaldun abqu, qudaldun ögkü kümün-i jaγuγad tasiγur jančiju, nijeged yisün boda abču bariγsan gerečilegsen kümün-dür šangna. Article 75 - 偷捕貂參 (qolaγuju bulaγ-a, orqudui-yi tegükü, görügelekü anu) 一、蒙古王、公主、郡主等屬下人并旗人及打牲人等,私往禁地偷捕貂鼠、採挖人參被獲,將財主并率領前往之為首者擬絞監候,畜產籍沒;為從者:係另戶,鞭一百,罰三九牲畜;係家奴,枷號兩個月,鞭一百,罰伊主三九牲畜。將採捕之物全行入官。 nigen jüil, mongγol vang, güngjü, gege ner-ün ger-un kümün, qusiγun-u ulus görügečin kümün joriγ-iyar čaγajilaγsan γajar-tur odču qolaγuju bulaγ-a, orqudui-yi tegügsen görügelegsen kümün-i bariγdabasu ed-ün ejen basa abču oduγsan terigün kümün-i köbčidejü ala. gindan-dur qoriju küliy-e. ger mal-i inu keyisgejü ab. ded kümün čaγan albatu bolbasu jaγun tasiγur jančiju, γurban yisün boda ab. boγul, sibegčin bolbasu qoyar sar-a-yin döngge emüsgejü, jaγun tasiγur janči. tegün-ü ejen-eče γurban yisün boda ab. tegüjü görügelejü oluγsan yaγum-a bügüde-yi alban-dur oruγul. 一、凡入禁地偷採貂、參被獲,其知而遣往之主人,係已未管旗王、貝勒、貝子、公、扎薩克台吉、塔布囊等,罰俸九個月;係無俸台吉、官員、平人,罰三九牲畜。將打牲人并牲畜,俱賞給旗下因公効力人等。採捕之物入官。 nigen jüil, čaγajilaγsan γajar-tur qolaγuju oruγad bulaγ-a görügelekü ba orqudui erigčid bariγdabasu, medegseger ilegegsen ejed jasaγ ba jasaγ busu vang, beyile, beyise, güng, jasaγ-un tayiji, tabunang-ud bolbasu yisüged sar-a-yin fünglü tasul. fünglü ügei tayijinar, qafačud, qaraču kümün bolbasu γurbaγad yisün boda ab, görügelegsen kümün-ü bey-e, mal-i čöm qusiγun-u alba kereg-tür jidkügsen ulus-tur šangnaγtun görügelejü oluγsan yaγum-a-yi alban-dur oruγul. Article 77 - 偷在圍場內打牲 (aba-yin qoriyan-u γajar-un dotur-a qolaγuju görügelekü anu) 一、凡蒙古等偷在圍場內打牲被獲,交八溝理事同知審訊。初次者,枷號一個月;兩次者,枷號兩個月;三次者,枷號三個月,俱在圍場附近處所示眾。滿日鞭一百,交各該扎薩克嚴行管束,仍報院詳查。 nigen jüil, aliba mongγolčud aba-yin qoriyan-u γajar-un dotur-a qolaγuju görügečilegčid bariγdabasu begeü-yin mongγol irgen-ü kereg-i sigükü tungji-dür tusiyaju sigügtün. sayi tulγur bolbasu nige sar-a-yin döngge emüsge. qoyaduγar üy-e bolbasu qoyar sar-a-yin döngge emüsge. γutaγar üy-e bolbasu γurban sar-a-yin döngge emüsgejü aba-yin qoriyan-u oyir-a daki γajar-tur qamuγ ulus-tur üjegül. edür dügürügsen-ü qoyin-a jaγuγad tasiγur jančiju, öber öber-ün qariy~a-tu jasaγ-ud-tur tusiyaju čingdalan jakirγul. mön-kü yabudal-un yamun-dur medegüljü kinan bayičaγaγtun. Article 78 - 蒙古等進口出口記數 (mongγolčud qaγalγ-a oruqu, γarqui-dur toγ-a-yi temdeglegülkü anu) 一、凡內、外各扎薩克蒙古等,俱令由山海關、喜峯口、古北口、獨石口、張家口、殺虎口行走。進口時,俱稟明邊門章京等。記數後,方准入。其出口時,仍驗對原數後,方准出。倘有添買之物,報院轉行兵部,給與口票,以便出口。除此六邊門外,其餘邊門不准行走。 nigen jüil, aliba dotuγ-a-du, γadaγ-a-du qamuγ jasaγ-ud-un mongγolčud-i čöm šanaq-a, sifanggeü, moltus, tüšigeü jang kiy-a geü šürke-ber yabuγul, mongγolčud oruqui-dur čöm kerem-ün qaγalγ-a-in jangginar-tur kelejü toγ-a-yi temdegleged oruγul. γarqui-dur mön-kü urida temdeglegsen toγan-dur neyilegüljü üjeged γarγ-a. kerber nemejü qudaldun abuγsan yaγum-a bui bögesü yabudal-un yamun-dur medegülüged, ulamjilan čirig-ün yabudal-un yamun-dur yabuγulju qaγalγ-a γarqu piyuu bičig ögčü γarγaγul ene jirγuγan qaγalγan-ača öber-e busu qaγalγ-a-bar yabuγulqu ügei bolγaγtun. 一、內、外諸扎薩克內,人丁孳生,編設佐領,或軍器殘缺,應行修補者,該扎薩克等出具保呈,將置買軍器數目繕寫,印文報院,註明兵部票內,方准置買。若成套成副者,奏明請旨後,方准置買。倘逾票內數目,額外多帶,或於入口原數較多,發覺時:已未管旗王、貝勒、貝子、公、扎薩克台吉、塔布囊,罰俸六個月;閑散台吉,管旗章京以下、驍騎校以上,罰一九牲畜;平人,鞭八十。將額外多帶軍器入官。 nigen jüil, dotuγadu, γadaγadu qamuγ jasaγ-un dotur-a eres ösüged sumu bolγaqu ba esebesü qaγučiraγsan čirig-ün jebseg-i selbin jasaqui anu bui bögesü qariy-a-tu jasaγ-ud batulaju qudalduju abqu čirig-un jebseg-ün toγ-a-yi tamaγ-a-tu bičig- tür bičijü yabudal-un yamun-dur medegülüged čiirig-ün yabudal-un yamun-u piyuu bičig-tür bičijü qudalduju abuγtun. iji büridkü inu bolbasu jarliγ-i γuyun ayiladqaju qudalduju abuγtun, kerber piyuu bičig-ün doturaki toγan-ača ilegüü abačiqu ba esebesü urida kerem-ün qaγalγ-a oruqui-daγan temdeglegsen toγan-ača ilegüü boluγsan inu bariγdabasu jasaγ ba jasaγ busu vang, beyile, beyise, güng, jasaγ-un tayiji, tabunang-ud bolbasu jirγuγad sar-a-yin fünglü tasul. sula tayiji nar, qusiγu-yi jakiruγči janggi-аčа doruγsi orulan kögegči-e£e degegsi bolbasu nijeged yisün boda ab. qaraču kümün bolbasu nayan tasiγur janči. ilegüü abču oduγsan. čirig-ün jebseg-i alban-dur oruγul. 一、內、外諸扎薩克、蒙古等,不得將盔甲、弓箭、軍器賣給俄羅斯及厄魯特、回子人等。若有偷賣并遣送親戚,或被獲,或被人拿獲首告者:已未管旗王、貝勒、貝子、公、扎薩克台吉、塔布囊等,罰俸一年;無俸台吉、塔布囊,罰馬五十匹。平人:為首者,擬絞監候,產畜籍沒;為從者,鞭一百,罰三九牲畜。抄罰之產畜,俱賞給拿獲首告之人。若奴僕首主,令其出離主家。 nigen jüil, dotuγadu, γadaγadu olan jasaγ-un mongγolčud quyaγ duγulγ-a, numu sumu, čirig-ün jer jebseg-i orus ba ögeled, qotung-ud-tur büü qudalduju ög. qolaγuju qudaldun ögkü ba basa törül uruγ-tur ögküi inu bariγdaqu ba esebesü kümün bariju gerečilebesü jasaγ ba jasaγ busu vang, beyile beyise. güng, jasaγ-un tayiji, tabunang-ud bolbasu nijeged jil-ün fünglü tasul. fünglü ügei tayiji tabunang-ud bolbasu tabin aduγu-bar torγ-a. qaraču kümün bolbasu terigülegsen kümün-i köbčidejü ala. gindan-dur qoriju küliyegtün. ger mal inu keyisge. ded kümün-i jaγuγad tasiγur jančiju, γurbaγad yisün boda ab. keyiskegsen ger mal abuγsan yal-a-yin mal-i čöm bariγsan gerečilegsen kümün-dür šangnaγtun. boγul kümün öber-ün ejen-iyen gerečilebesü gereči-yi tegün-ü ejen-eče inu γarγaγtun. 一、準噶爾厄魯特、俄羅斯之使者,由某旗卡哨而來,該哨章京即僉派領催、披甲人等護送,著落前途旗分由各旗直遞送至張家口。若在某旗地方被竊,嚴查確實,令其賠償。不實,則登記檔案,發覺時酌議。若更換疲乏馬、駝,以跟役為設立字,并註其姓名、佐領。 nigen jüil, jegün γar-un ögeled, orus-un elči aliba qusiγun-u qaraγul-un tus-iyar irebesü tere qaraγul-un janggi, kögegči, quyaγ-i γarγaju daγaγulju tere tus-un qusiγun-dur kürgeged tusiyalγan öggugtün. tegün-еčе ulam ulam-iyar öber öber-ün nutuγ-аčа γarγan kürgejü iregseger jang kiy-a geü-yin qaγalγan-dur kürgegtün. aliba qusiγun-u nutuγ-tur yaγum-a qolaγuγdabasu čindalan bayičaγaγtun. ünen bolbasu tölüjü ög. qudal bolbasu dangsan-dur temdeglejü γaruγsan-i üjejü kelelčegtün. kerber ečegsen mori, temege-ben araljibasu terigülegsen kümün-i gereči bolγaju bičig bičijü ner-e sumu-yi inu temdegle. 一、凡使者由某旗經過,其旗下坐哨章京等宜行照料護送。倘不照料護送,以致被竊,將坐哨章京等罰三九牲畜,披甲人等鞭一百。 nigen jüil, aliba elčiner, ali qusiγu-yi daγarin yabubasu tere qusiγun-u qaraγul-dur saγuγsan jangginar qaraγaljan kürge. kerbe qaraγaljaju kürgel ügei qulaγai-dur yaγum-a abtaqui-dur kürgegülbesü qaraγul-dur saγuγsan jangginar-i γurban yisü-ber torγaγad quyaγ-ud-i jaγuγad tasiγur janči. 一、凡由邊上逃到之人,被該貝勒等撞遇,將逃來首犯於兩日內作速先解該院。若過兩日,將扎薩克王、貝勒、貝子、公、台吉、塔布囊罰俸三個月。 nigen jüil, aliba jüg-еčе irekü bosqaγul-i aliba noyad učarabasu terigülejü iregsen bosqaγul-i qoyar qonuγ-un dotur-a urida yabudal-un yamun-dur yaγaraju kürgegül, qoyar qonuγ-ača önggeregülbesü jasaγ-un vang, beyile, beyise, güng, tayiji tabunang-i γurbaγad sar-a-yin fünglü tasuluγtun. Article 84 - 坐哨者曠職 (qaraγul-dur saγul ügei keyidegülküi anu) 一、出派坐哨之章京、披甲人等曠玩不坐:佐領,則革職,罰三九牲畜;驍騎校革職,罰二九牲畜存公。同派坐哨之披甲人等,鞭一百。坐哨人等不坐所指之處,另坐他處者:章京、驍騎校,革職;披甲人等,鞭八十。 nigen jüil, qaraγul-dur γarγaγsan janggi, quyaγ, qaraγul-dur saγul ügei keyidebesü sumun-u janggi-yi kergem-i inu ebdeged γurban yisün boda, orulan kögegči-yin kergem-i inu ebdeged qoyar yisün boda-yi jasaγ-tur abumui. qamtu qaraγul-dur γarγaγsan quyaγ-i jaγuγad tasiγur jančimu, qaraγul saγuqu arad jiγaγsan γajar-tur saγul ügei öber-e γajar-tur saγubasu janggi kiged orulan kögegči-yin kergem-i inu ebdemü, quyaγ-ud-i naimaγad tasiγur jančimu. Article 85 - 坐哨人等軍器不全 (qaraγul-dur saγuγsan arad-un čirig-ün jer jebseg dutaγu bolqui anu) 一、章京、驍騎校本分軍器不全,罰二九牲畜存公。披甲人等軍器不全,鞭八十。佐領、驍騎校未將坐哨人等軍器不全之處查出,罰一九牲畜存公。 nigen jüil, janggi kiged orulan kögegči-yin bey-e-dür čirig-ün jer jebseg dutaγu bolbasu qosiyaγad yisün boda-yi jasaγ-tur abumu. quyaγ-un kümün-dür jer jebseg dutaγu bolbasu nayaγad tasiγur jančimu. sumun-u janggi, orulan kögegči-yi öber-ün qaraγul-un arad-un jer jebseg dutaγsan-i ese bayičaγaγsan-u tulada nijeged yisün boda-yi jasaγ-tur abumu. Article 86 - 坐哨人等疏漏逃人 (qaraγul-dur saγuγsan arad osuldaju bosqaγul-i γarγaqui anu) 一、坐哨之章京、披甲人等疏漏逃人,追趕不及而回者:佐領革職,罰三九牲畜;驍騎校革職,罰二九牲畜;小領催革退,罰五牲畜,鞭一百;披甲人等,各鞭一百。 nigen jüil, qaraγul-dur saγuγsan janggi, quyaγ-ud osuldaju bosqaγul-i γarγaqu ba nekejü güyičeged qalul ügei egekü bolbasu sumun-u janggi-yi inu ebdejü γurban yisün boda, orulan kögegči-yi ebdejü qoyar yisün boda abumu. baγ-a kögegči-yi bayilγaju tabun boda abču jaγun tasiγur jančimu. quyaγ-ud-i jaγuγad tasiγur jančimu. | → geoname |